Goed leraarschap De leerkracht maakt het verschil! Dat is een veel gehoorde uitspraak. Het is gebaseerd op vele wetenschappelijke studies die gaan over kwaliteit van het onderwijs en het presteren van de leerlingen. De beste leerkrachten kunnen de beste resultaten met hun kinderen realiseren. Maar wat zijn dat precies? De beste resultaten? De beste leraar? […]

1.2   Meten van goed leraarschap volgens leerlingen Er is een onderzoek opgezet onder basisschoolleerlingen om zicht te krijgen op wat zij verstaan onder ‘goed leraarschap’ (Bakx, 201; Bakx, Koopman, Den Brok & De Kruijf, 2015). Meer dan drieduizend leerlingen hebben aan het onderzoek meegewerkt en aangegeven wat voor hen een goede leerkracht is. De leerlingen […]

1.3   De pedagogisch sensitieve leerkracht In de ogen van leerlingen is een goede leerkracht een pedagogisch sensitieve leerkracht, gericht op het leren en de ontwikkeling van kinderen. Leerlingen verwachten van een goede leerkracht dat hij hun iets leert, op een fijne manier; met aandacht voor de leerling in een overzichtelijke, veilige leeromgeving. De verschillende perspectieven […]

1.4  Werkmodel goed leraarschap Hoe je naar goed leraarschap kijkt, hangt af van veel factoren, zoals het (wetenschappelijke) kijkkader van waaruit je goed leraarschap definieert, de context en cultuur van waaruit je naar goed leraarschap kijkt, de beelden en opvattingen van degene die deze componenten samenbrengt, het gewicht die je zou willen toekennen aan elk van […]

1.5  Pedagogisch sensitief in communicatie: feedback Het geven van feedback is een essentieel onderdeel van opbrengstgericht werken. Daar zou nog behoorlijk wat winst te behalen zijn. Het geven van feedback, op het juiste moment en op maat, is complex en vraagt tijd, maar het is te leren. Feedback is een krachtig instrument van de leerkracht […]

1.6     Leerlingen in een onderzoekende houding brengen: mindset Als leerkracht heb je als doel om leerlingen te begeleiden bij het leren en ontwikkelen en streef je naar optimale onderwijsopbrengsten. Je gaat op een opbrengstgerichte en handelingsgerichte manier systematisch je onderwijs plannen en uitvoeren. Je helpt de leerlingen bij hun leerprocessen door effectief feedback te […]

1.7   Positief pedagogisch klimaat Leerlingen presteren beter als zij goed in hun vel zitten. Deze uitspraak wordt vaak gedaan en er is ook wetenschappelijk bewijs voor dat het zo is. Het is inderdaad aannemelijk als je je geen zorgen maakt over ernstige zaken thuis bijvoorbeeld, je beter kunt leren en spelen dan wanneer je […]

1.8  Basisbehoeften: competenties, autonomie en relatie Voor leerlingen is het erg belangrijk dat zij het gevoel hebben dat ze kunnen, wat er door de leerkracht gevraagd wordt. Ze voelen zich capabel, ofwel competent. Als leerlingen iets moeten doen waarvan ze denken dat ze het niet kunnen, is het lastig eraan te beginnen. We hebben het […]

2. Hoe kunnen we kinderen nog meer ondersteunen?  Er zijn geen eenduidige regels aan de hand waarvan je kinderen kunt opvoeden of onderwijzen. De beste opvoeding of therapie of het beste schoolsysteem bestaat niet. Wat je aanbiedt moet passen bij het kind en is dus afhankelijk van de situatie en het kind zelf. Door consequent […]

3. Wat is autisme?  A.S.S. = Autisme Spectrum Stoornis Het wordt ook wel informatieverwerkingsstoornis / contactstoornis genoemd. Bij mensen met autisme werkt de informatieverwerking in de hersenen op een andere manier. Met autisme word je geboren, en blijft gedurende je hele leven een rol spelen. Het wordt niet veroorzaakt door de opvoeding. Alles wat mensen met autisme […]

3.1 Wat zijn de gemeenschappelijke kenmerken van ASS?  Alle kinderen met de diagnose ASS hebben problemen op drie gebieden: Sociale interactie Sociale communicatie Sociale verbeeldingskracht Dit staat bekend als de autistische triade, die wordt gebruikt bij het diagnosticeren van de stoornis. Mensen zijn over het algemeen sociale wezens en onze vaardigheid om sociale relaties te […]

3.2 Sociale communicatie Stel je voor dat je net in je eentje in een onbekend land arriveert. Je kent de mensen, de taal en de sociale regels niet. Je kunt je voorstellen dat dit angstige situaties op kan leveren. Heb jij wel eens geprobeerd te communiceren met iemand die een andere taal spreekt dan jij? […]

3.3 Sociale verbeeldingskracht Verbeeldingskracht kan een verwarrend begrip zijn. Betekent het dat het kind niet creatief kan zijn Absoluut niet! Er zijn voorbeelden te over van mensen met autisme die dichter, schrijver of kunstenaar zijn. Wat het betekent is dat ze een probleem kunnen hebben met flexibel nadenken en zich een voorstelling maken van de toekomst. […]

3.4 Theory of Mind Dit concrete denken heeft bij mensen met autisme ook effect op hun ‘Theory of Mind, wat wil zeggen: de mate waarin iemand in staat is te zien dat andere mensen andere gedachten, behoeften en ideeën kunnen hebben dan hij zelf heeft. Daardoor kunnen mensen met autisme egoïstisch en egocentrisch lijken. Dat […]

3.5 Centrale coherentie Over mensen met autisme wordt gezegd dat ze een zwakke centrale coherentie hebben, wat wil zeggen dat ze een verminderde vaardigheid hebben om informatie te verzamelen en die tot een betekenisvol geheel te vormen. Met andere woorden: de kans is groot dat ze zich concentreren op details en het grote geheel missen. […]

3.6 Sensorische problemen Sensorische overbelasting Hoe we de wereld  waarnemen en ervaren wordt ingegeven door de informatie die we met onze zintuigen verzamelen. Zicht, gehoor, reuk, smaak en tast werken samen om onze ervaringen te vormen. Als ons sensorische informatiesysteem niet goed werkt kan onze waarneming van de wereld daardoor verstoord raken. Naast de vijf […]

3.7 Emotionele overbelasting Voor veel mensen met ASS zijn alleen al de interactie met mensen en de eisen die anderen stellen te veel om emotioneel te kunnen verwerken. Met name oogcontact is moeilijk en er zijn veel verhalen van mensen voor wie het letterlijk pijnlijk is. Mensen met ASS kunnen slecht reageren op tekenen van […]

3.8 Bewegingsproblemen bij autisme Donnellan en Leary (1995) geven nog een andere uitleg voor de problemen die mensen met autisme kunnen hebben. Ze stellen dat mensen met ASS problemen met bewegen kunnen hebben die kunnen uitmonden in moeilijkheden met staren, stoppen en het combineren, uitvoeren en wijzigen van bewegingen. En die moeilijkheden kunnen weer van […]

3.9 Advies voor een prikkelarme aanpak Gooi geen olie op het vuur: Een persoon die iemand bedreigt of agressief is, kan behoorlijk angstaanjagend zijn. Onze reactie op zulk gedrag heeft de neiging het te verergeren tot het volledig escaleert. Een veel voorkomende observatie is dat het moeilijk is te redeneren met iemand die (op dat […]

3.10 Autisme uitleggen aan de persoon met autisme Autisme uitleggen aan iemand met autisme is niet vanzelfsprekend. Autisme is een bijzonder  complexe materie. Zelfs dienstverleners die al jaren in het vak staan, raken er niet altijd uit wat  autisme nu precies typeert. Als zelfs deskundigen in autisme in de war zijn, hoe moet je dan  […]

3.11 Het vroegtijdig herkennen van autisme  Sommige kinderen vertonen echter niet alle symptomen van autisme. Dan wordt gesproken van een autisme verwante stoornis (ASS). Vanwege de moeilijk te stellen diagnose rondom autisme en autisme verwante stoornissen vinden de meeste diagnosen pas op latere leeftijd plaats. Een dergelijk late diagnose leidt tot een voortdurende overvraging en […]

4. Hoe kan ik een kind met autisme Sensitief en oplossingsgericht coachen? In dit hoofdstuk zijn er al een aantal tips gegeven m.b.t. het begeleiden van kinderen/jongeren met autisme. We zullen in dit deel nog een aantal handvatten geven m.b.t. het sensitief en oplossingsgericht coachen. De hulpverlener moet een proactieve, structurerende houding aannemen: voortdurend ordenen, […]

5. Wat is ADHD? Attention Deficit/Hyperactivity Disorder, ofwel snel afgeleid en hyperactief gedrag. Globale kenmerken van ADHD zijn: hyperactiviteit en impulsiviteit, en/of problemen met aandacht.  Verschillende vormen Er bestaan 3 typen ADHD:  ADHD-I, vroeger ook wel ADD-type genoemd. Hierbij staat een aandachtstekort het meest op de voorgrond; ADHD-H, het overwegend hyperactieve en impulsieve type. Hier […]

6. Hoe kan ik een kind met ADHD Sensitief en oplossingsgericht coachen? Zie de onmacht: ADHD is een ontwikkelingsstoornis van het remsysteem. Daarom zij er voor deze kinderen meer en sterkere bekrachtigers nodig. Reageer steeds snel en effectief, zowel op gewenst als ongewenst gedrag. Zie toe op medicatietrouw. De meest gebruikte medicijnen zijn Ritalin, Concerta en Strattera. […]

7. Wat is ADD? Over ADD (Attention Deficit Disorder) is niet heel veel gepubliceerd. Deels komt dat omdat kinderen met ADD in eerste instantie juist niet opvallen in de klas. Als ze erg intelligent zijn, komt hun probleem nog moeilijker aan het licht, doordat ze hun tekorten compenseren. Toch kun je als je goed kijkt wel kinderen (vaker meisjes […]

8. Hoe kan ik een kind met ADD Sensitief en oplossingsgericht coachen? Wat kun je doen in de klas? Ga regelmatig met ouders en kind in gesprek. Kinderen met ADD komen soms ogenschijnlijk de schooldag goed door, maar “storten thuis in”, omdat zo’n dag heel veel van ze vergt. Om een voor anderen “gewone” concentratie […]

9. Wat is ODD? ODD betekent letterlijk Oppositional Defiant Disorder, ofwel oppositioneel opstandige gedragsstoornis. ODD kenmerkt zich door een duidelijke inflexibiliteit, het kind kan zich niet goed aanpassen bij veranderingen. Daarnaast heeft een kind met ODD een lage frustratietolerantie: het raakt snel gefrustreerd, kan tegenslagen niet goed opvangen en raakt daardoor van streek. Deze kenmerken […]

10.  Hoe kan ik een kind met ODD Sensitief en oplossingsgericht coachen? Kinderen met ODD hebben een duidelijke structuur nodig. Daardoor krijgen ze minder prikkels te verwerken en is er meer duidelijkheid in de dagelijkse dingen. E zullen daardoor minder dwars zijn, omdat ze beter weten waar ze aan toe zijn. Niet gestructureerde tijd is […]

11.  Wat is selectief mutisme? Als kinderen eenmaal geleerd hebben om te praten dan verwachten we dat ze dit overal en tegen iedereen durven te doen. Toch durven niet alle kinderen vrijuit te praten buiten de vertrouwde thuissituatie. We bedoelen hier niet de verlegen kinderen die aanvankelijk terughoudend kunnen zijn om hun stem te laten […]

12. Hoe kan ik een kind met selectief mutisme Sensitief en oplossingsgericht coachen? Als de diagnose selectief mutisme is gesteld en uitleg is gegeven aan ouders over de angst van hun kind om te praten in verschillende situaties, roept dit bij ouders direct d vraag op hoe ze ermee om moeten gaan en hoe ze hun […]

13.   Samenwerken en communicatie met ouders 13.1 In gesprek met ouders Leerkrachten voeren veel gesprekken met ouders. Bekend zijn de rapportgesprekken (‘tienminutengesprekken’), adviesgesprekken en de tussentijdse gesprekken over de ontwikkeling van een kind. Elke ouder reageert anders in dergelijke gesprekken, zoals er ook niet twee leerkrachten te vinden zijn die hetzelfde zijn en reageren. […]

14. Kennismaken met diverse (spel)materialen en methoden voor het individuele kind of de groep Materialen bij het coachen en begeleiden van kinderen met autisme: Kaarten: ‘Zo zie ik mezelf’ Helpende gedachten kaartjes Kinder kwaliteiten spel De geweldige 5puntsschaal Spanningsmeter Taartpunten/pizzapunten Zorgenpotje Tangle StudyBudy Koptelefoon Stressbal Gewichtsvest TimeTimer Taartpunten groen en rood ClassDojo app Gedachten doosje […]

1.9  Broaden-and-build-theorie en de kracht van de lach Grondlegger van het gedachtegoed van het denken vanuit positieve emoties is Barbara Fredrickson. In de jaren negentig van de vorige eeuw is zij gestart met wetenschappelijk onderzoek naar positieve emoties, in plaats van het kijken naar wat niet goed gaat en wat verbeterd zou moeten worden. Fredrickson (2003) […]

3.12 Auti-communicatie gebruiken Bij de omgang met een kind met autisme moet je aansluiten bij zijn manier van waarnemen, denken en communiceren. Met jouw kennis over en inzicht in dit unieke kind kun je tot een geslaagd contact komen. Hieronder zijn aandachtspunten samengevat waarmee je rekening kunt houden als je praat met een kind dat […]